zondag 10 november 2013

De automatische piloot

Dit stukje lag al een tijdje 'op de plank', maar na een artikel in de NRC over de gevaren van automatisering, is het zo 'actueel' dat ik 'm er maar uitgooi.

Heerlijk zo'n eigen blog waarin je lekker kan generaliseren. Daar gaan we:
Is er hoop voor de komende generatie - en dan bedoel ik de kleuters tot en met de kinderen die nu zo ongeveer in de pubertijd komen? Hebben zij het koken met de paplepel ingegoten gekregen, nadat er een generatie is geweest die werkende ouders had, dus een hele kooktraditie heeft overgeslagen? En zijn het nu de kinderen van de ouders die uit zichzelf een hele inhaalslag hebben gemaakt en daarmee ook meteen het gezinskoken een ander uiterlijk hebben gegeven?
Mij staan de oma en de moeder nog bij die niet beter wisten dan dat de groente uit de groentetuin kwam, of uit de diepvries (van eigen oogst) of uit de weckpot. Er werd elke dag door haar gekookt, meestal aardappels, groente en vlees. De bereiding was zoals de oma het van haar moeder geleerd had en zo ook weer aan haar dochter overbracht. Ja, dat betekende vaak dat de spruitjes kapotgekookt waren en dat woensdag gehaktdag was.
Er is vervolgens een gat gevallen, waarna ineens allemaal dertigers op kookcursus gingen om het koken ala Jamie Oliver onder de knie te krijgen. Zij zijn een soort gelegenheidskoks geworden, waarbij de producten bij de biowinkel worden gehaald, of uit de gemeentepluktuin en waarbij de vaders in het weekend uit hun dak gaan met eigen gedraaide worst, eigen gebarbecued vlees en pizza uit de zelf gemetselde oven. Er kan niet meer gekookt worden zonder de Little Green Egg, het duurste Global mes en de Rolls Royce onder de koekenpannen (geen idee welke dat is).
Maar het gekke is dat er een tegenbeweging in de professionele keuken plaatsvindt.
Het is een ontwikkeling die ik ontdekte op mijn laatste reis aan boord van de Eendracht. We hadden daar een nieuwe oven gekregen, nou ja, niet zomaar een oven, een professionele combi-steamer van Rational; volledig digitaal en voor het grootste deel voorgeprogrammeerd of voor te programmeren. En wat ontdekte ik: om met zo'n ding te koken moet je geen kok zijn, maar een techneut of een goede lezer. Als je in die oven kippenbouten wil braden, dan zet je het ding eerst aan, vervolgens druk je op het kippenbout icoon, dan krijg je een schaalverdeling waarop je aangeeft of je met een dunne of met een dikke bout te maken hebt en daarna druk je op start. In het begeleidende boek moet je dan wel eerst opzoeken in welke ovenschaal je de bouten moet leggen: de geƫmailleerde, of de diepe of juist op het rooster en of er al dan niet vetstoffen of kruiden bij moeten. Maar als je dat eenmaal onder de knie hebt, kun je gaan helpen met het zeilen zetten (of aan de drank - iets waar de meeste koks voor kiezen), want de oven doet verder zijn werk en geeft een zeer doordringend alarm als 'ie vindt dat 'ie klaar is.
Superhandig, geweldig, onovertroffen en constante kwaliteit natuurlijk. Maar ik kan er niet mee koken! Ik wil de kippenbouten eerst garen in ketjap met kruiden en daarna mooi krokant afbakken in de oven. Maar voor die bereiding kan ik geen icoontje vinden.
Ik wil mijn aardappels eerst koken (dat kan in die oven met stoom en dat is inderdaad heel handig, zo kun je er ook eieren in koken), maar ik wil ze niet helemaal gaar hebben. Bovendien komen deze  aardappels uit een zak van de Azoren, dus of ze kruimig zijn of vast, dat kan ik niet achterhalen i.e. lezen, maar dat moet de oven wel weten om zijn toverwerk te kunnen doen. En dat ik de aardappels daarna in een bak met hete olie wil aanbraden...vergeet het maar.
Ik overdrijf; het ding is ook handmatig in te stellen, maar de meeste koks aan boord zijn dolgelukkig, want kennelijk willen die eigenlijk helemaal niet koken.
Wat lees ik nu in dat krantenartikel? 'Automatisering met al haar voordelen kan ook ten koste gaan van prestaties en talenten van de mensen die erop vertrouwen.' En zo kan ik nog wel wat citaten uit hetzelfde stuk oplepelen. Het is koren op mijn molen.
Want wat gebeurt er nou als een grote golf onze geliefde Rational onklaar maakt? Dan zitten we met onze handen in het haar, want dan moet de kachel (i.e. het fornuis) aan en moet er echt gekookt worden en oh jee, hoe ging dat ook alweer? Help, we moeten aan de slag. Maar ik hoef me in ieder geval niet meer schuldig te voelen als mensen opmerken dat ik zo lang en intensief bezig ben in de kombuis. Niet alleen komt het over het algemeen de smaak ten goede, het artikel heeft mij ook geleerd dat we allemaal alleen maar baat hebben bij zelfwerkzaamheid. Ach, eigenlijk wist ik dat al, maar het is fijn om weer eens te horen.






Geen opmerkingen: