Een stapje/hapje terug doen; aflevering 2

Het kan weer, of misschien nog - we kunnen niet in de toekomst kijken -: een feestje geven. De mensen die mijn blog lezen, willen dat vast liefst doen met een etentje thuis. Daarbij wordt dan vooraf lekker gekookt en helaas betekent dat relatief veel kosten, tijd en inspanning. Die inspanning sla ik even over en beschouw ik als een goede investering (en pure lol), maar ook de andere twee kunnen in je voordeel werken. Er blijven vaak restje over die je heel goed kan bewaren en waar je zelfs van tevoren al rekening mee kunt houden. Stukken quiche zijn prima in te vriezen. Maak ze van tevoren -dan sta je ook niet in de keuken terwijl je gasten lol maken -, portioneer ze na afkoeling  en warm ze op voor gebruik. Bij het uitserveren geef je iedereen een afgemeten punt in plaats van je gasten zelf te laten opscheppen (het oog is vaak groter....). De punten die je hebt achtergehouden om extra uit te serveren, maar die toch overblijven, kunnen zo de vriezer in. Als je er een lekkere salade bij serveert, maak deze dan aan op het moment dat je 'm op de borden doet en houd ook hiervan iets achter voor een tweede 'service'. Salade waar een dressing op zit, verlept heel snel en kun je weggooien, maar de losse componenten blijven in de koelkast goed voor later. Gewassen, losse bladsla in een plastic zak, blijft sowieso heel lang goed in de koeling, zeker als je de zak elke dag even losschut en omgekeerd teruglegt.

Denk, voor het feestje, aan simpele maar smakelijke bijgerechtjes die niet duur zijn, zoals stukken brood met een zelf gemaakte kruidenboter of olijfolie. De boter blijft goed en van overgebleven brood... nou, lees daarover maar in een volgend blogje.

Maar het leukste van koken voor meerdere mensen vind ik toch de gelegenheid om een marmite te kunnen vullen. Daar neem ik zo'n inductieplaatje van Ikea voor (nee, helaas, ik krijg hier geen geld voor) en daar zet ik op laag vuur een pan met water op. Alle groenteresten gaan hierin, de schillen van de uien, knoflook, prei, wortel enzovoort, de steeltjes van de kruiden en de donkere voetjes van de paddenstoelen. Heb je botjes of vel van vlees, dan mag dat lekker meetrekken, maar wees voorzichtig met visresten, die worden tranig als ze te lang staan (houd een maximum van een half uur aan).

Heb je deegresten van je quiche over, dan kun je die ook invriezen of in de koeling bewaren. 

Toevallig had ik het er met mijn moeder over dat ze niet altijd weet hoeveel gasten er over de vloer komen bij de koffie of de thee. Ze wil ze dan toch graag een koekje voorzetten, maar die worden in de trommel snel oud. Mijn oma, haar moeder, had de oplossing. Die maakte zandkoekjes van zanddeeg: gelijke delen boter en suiker en een dubbele hoeveelheid patentbloem met een beetje losgeklopt ei dat wordt samengebald tot een samenhangend, maar niet te slap, mengsel (gebruik koude boter). Hierbij kun je je uitleven in toevoegingen: vanille, cacaopoeder (of een gemarmerd mengsel), kardamom, nootjes, sesam- of maanzaad, stemgember enzovoort. Maak hier een rol van, laten we zeggen van een diameter of 5, en rol 'm in plasticfolie. Deze moet even opstijven in de koeling of vries 'm in voor later gebruik. Snij er plakken van van ongeveer 5 millimeter dikte en leg deze op een bakplaat. Bak ze af (ca. 15 minuten) in de oven op 175 graden. Mochten er verveelde kinderen bij het feestje zijn, dan kun je ze tot versieren manen (gaatje erdoor om aan een touwtje te rijgen, amandel erop of snoepkraaltjes, of, na afkoeling in gesmolten chocolade dopen). Ook een leuk kerstcadeau.

Omdat ik het over energiebesparing en verspilling heb, zou ik bij dit festijn de bouillon uit de marmite vooraf opdienen. De smaak kan verbazend rijk zijn en alleen wat zout en peper nodig hebben of toch best vlak en dan doet een bouillonblokje (of een lepel Marmite, ha ha) wonderen. Als er wat room over is van de quiche of wat creme fraiche, dan is dat ook een mooie toevoeging.

Omdat je de oven gebruikt voor de quiche, kun je tegelijkertijd of later ook de koekjes hierin bakken.  Blindbakken van een quichebodem heeft wel mijn voorkeur, want met een natte vulling wordt de bodem niet goed gaar, een laagje maïzena of amandelmeel (lekker!), kan wel helpen. Groentes met veel vocht (prei bijvoorbeeld) en champignons, zou ik even uitbakken. Het vocht dat eruit lekt kan weer in de marmite.

Een stapje/hapje terug doen; aflevering 1

Misschien moet je even experimenteren, want niet elk ei is even groot of vers, maar het werkt wel: kies een pan waar de eieren niet te ruim in zwemmen, zet ze net onder in koud water, breng aan de kook, zet het water uit en laat ze nagaren (om en nabij 5 minuten voor hardgekookte exemplaren) in het hete water. Tel uit je winst, want:

"Minder, minder," zijn gevleugelde woorden geworden, maar ze komen uit een andere context dan ik hier bedoel. Minder, minder is het nieuwe devies, nadat er generaties groot geworden zijn met "meer, meer". In onze door economische groei geregeerde maatschappij, is het hollen geblazen. Stilstaan (als in: alles bij het oude laten, dus geen stijgende aandelen, grotere auto's, douche én bad etc.) is nog mild vergeleken bij de broekriem aantrekken, en als je dat niet gewend bent, valt het zwaar. Maar het lijkt erop dat Noodzaak voor de deur staat.

Een vriendin vertelde mij dat haar vriendinnen inmiddels 6 dagen per week zijn gaan werken om de electriciteitsrekening te kunnen bolwerken, die van €150,- per maand naar €590,- is gestegen. En we weten allemaal dat dat niet de enige forse prijsstijging is. 

De creativiteit die tijdens corona op sommige gebieden de kop opstak, moet, voor zover alweer ingepakt, weer uit de koffer worden gehaald. Al hoewel: thuiswerken scheelt brandstof, maar zorgt er ook weer voor dat je thuis de kachel langer aan hebt en de lichten en de computer.

Gelukkig zijn er (ook) op culinair gebied, een heleboel mogelijkheden die het energieverbruik kunnen reduceren, zoals het voorbeeld van die eieren.

Het begint bij het uitzoeken van je groente. Kijk wat er in het seizoen is, dus volop verkrijgbaar en niet duur. Bij 'de Turk' liggen vaak kromme komkommers die je net zo makkelijk schaaft of in stukjes snijdt; en ze zijn stukken goedkoper dan de rechte heipalen. Mocht hun vorm je niet aanstaan, dan knijp je een oogje toe. Losse aardappels zijn dan misschien niet gewassen, maar je kunt er wel net zoveel van kopen als je nodig hebt, voordat ze in een la blijven verpieteren, hun voedingsstoffen verliezen en gaan spruiten. Overigens is grijpen in een rotte aardappel het smerigste dat ik me op culinair gebied kan herinneren.

Sommige mensen zijn eraan gewend om ongeschilde aardappels eerst te wassen en dan te gaan schillen. Dat kost extra water en is volkomen nutteloos, tenzij je de schillen wilt poffen in de oven (200 graden), na ze in een beetje olijfolie met zout en peper te hebben omgeschept; een heerlijke snack. 

Ik heb er al eerder over geschreven, maar aardappels hoeven niet onder water te staan bij het koken. Een laagje water en niet te hoog vuur doen het prima. Er komt stoom in de pan en die is net zo heet als kokend water (en ook nog eens sneller warm!). 

Er zijn geloof ik geen keukens meer waar nog een geiser hangt. Die hoorde je aanploffen als je warm water nodig had dat vervolgens vrijwel meteen uit de kraan spatte. Tegenwoordig hangt ergens een boiler, of een warmtepomp, die lekker weggestopt is, zodat we geen idee hebben dat hij aanspringt en warm loopt voor zijn functie. Maar voordat het opgewarmde water goed en wel in de keuken is aanbeland, zijn we 't zat en sluiten we de sluizen. Denk je eens in hoe teleurstellend dat is voor al dat harde werk en al die energie - er zijn overigens ook keukenboilers die uitkomst bieden voor de lange-afstandgebruikers. 

En groenten spoelen in een bak met (koud) water is beter dan onder een lopende kraan. En heb je een vensterbankplantenbak of achtertuin, dan komt dat spoelwater weer goed van pas. Die kant moeten we op ja.

Ikea verkoopt inductieplaatjes die niet duur zijn en in een vloek en een zucht hitte afgeven. Ze zijn ideaal als je zelf nog een gasfornuis hebt en bijvoorbeeld even snel iets wilt opwarmen (die eitjes?), of juist iets wat langer wil laten stoven. Een snelkookpan is ook weer een optie. Je hebt dan misschien wat minder lekkere kookluchten in de keuken (denk aan bolognaise- of tomatensaus), maar dat scheelt ook weer afzuigkap. Is dit alles wel erg streng en mis je de warmte van het hele keukengebeuren, zet dan de ovendeur open als het werk af is en het binnenwerk aan het afkoelen is. Win win.

Maakt dit alles wat uit naast de grote geldverslinders? Ik hoop dat het helpt bij bewustwording en scheelt in eigen portemonee.

Bijgevoegde foto is van een halve verse vijg met een stukje ansjovisfilet en een kappertje, besprenkeld met wat olijfolie; zoet, zout en zuur. Aan de ene kant energie-arm, aan de andere kant energie- en troostrijk.